Rahim içi araç (RİA) olarak da bilinen spiral, uzun süreli doğum kontrol yöntemlerinden biridir. T biçiminde plastik bir parçadır ve rahim içine yerleştirilir. İşleyişi, türüne göre değişiklik göstermekle birlikte, temel olarak tüm spiraller rahim içine yerleştirildikten sonra gebeliği önler. Vücut, spirali yabancı bir cisim olarak algılar ve bölgede iltihabi bir reaksiyon oluşturur. Bu tepkime spermleri etkisiz hale getirir ve döllenme gerçekleşse bile, yumurtanın rahim duvarına tutunmasını engeller. Bu sayede kadın, gebe kalma korkusu yaşamadan cinsel ilişkiye girebilir. Ancak, doğum yapmamış genç kadınlarda rahmin içine spiralin oturması zor olabilir ve yan etkileri fazla olabilir. Ayrıca, bu kadınlarda spiralin rahimden düşme riski de vardır.

Birden çok partneri olan kadınlara spiral önerilmez. Çünkü ilişkiye girilen partner sayısı arttıkça, kadının enfeksiyon kapma riski de o kadar artar. Bu enfeksiyonlar, rahimde spiral varken daha kolay oluşabilir.

Spiral, uzun süreli kullanılan bir doğum kontrol yöntemidir. Bir spiral, yaklaşık olarak 5-10 yıl rahim içinde durabilir. Bu süre, spiralin markasına ve türüne göre değişir. Aynı zamanda spiral ekonomiktir, bu sebeple kullanımı oldukça yaygındır. Dünya genelinde yaklaşık 110 milyon kadının spiral taktığı düşünülmektedir. Çünkü günümüzde en güvenli ve en etkili doğum kontrol yöntemlerinden biridir.

Spiral taktırmak isteyen kadın, jinekoloğuyla görüşmelidir. Yapılan fiziki muayene sonucunda spiral taktırmaya engel bir durum olmadığı kesinleşirse, uygun bir spiral seçilmelidir. Spiralin takılması kolay bir işlemdir. Genellikle adetin 3. günü yerleştirilebilir. Bu dönemde spiral daha rahat takılır. Ayrıca doğum ve kürtaj sonrası hemen takılabilir. Spiral takılmadan yarım saat önce ağrı kesici alınabilir. Takılma işlemi jinekolojik muayenede olduğu gibi rahim görüntülenerek yapılır. Bölge antiseptik solüsyonla temizlenir, rahim düz konuma getirilir ve boyu ölçülür. Bu işlemlerden sonra, spiral ucunda pamuklu tahta bir çubuk yardımıyla rahim içine yerleştirilir. T şeklindeki spiralin üst çizgisi rahim tavanına dayandırılır, böylece oynaması engellenir. İşlem tamamlandıktan sonra spiralin yerleşimi ultrasonla kontrol edilir.

Genellikle her kadın spirale uyum sağlar. Spiral takıldıktan sonra küçük kramplar yaşanabilir. Bu kramplar uzun sürmeyeceği gibi doktorun verdiği ağrı kesicilerle hemen kesilir. Bazı durumlarda adet dönemindeki sancılar artabilir ve kanamada artış gözlemlenebilir. Ancak, şiddetli kanama ve ağrı olması normal değildir ve spiralin doğru yerinde olmadığını, yanlış takıldığını gösterir. Bu durumlarda derhal doktora başvurulmalıdır. Spiral taktıran kadınlar bir ay sonra kontrole gitmelidirler.

Spiralin çıkarılması kolay ve ağrısız bir işlemdir. Spiralin ucunda, rahim ağzından sarkan ufak bir ip vardır. Çıkarma işleminde bu ip çekilir. Spiralin ipi rahim içine kaçmışsa veya yerinden oynamışsa işlem biraz daha uzayabilir. Bu durumda rahim açılır ve özel aletlerle spiral çıkarılır. Spiral uzun zamandır kullanılıyorsa yerine biraz fazla alışmış olabilir. Böyle durumlarda histeroskopi denilen bir aletle spiral yerinden oynatılır ve alınır.

Spiral kullanımı sırasında düzenli olarak jinekolog kontrolleri yapmak önemlidir. Spiral, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz, bu nedenle ek korunma yöntemleri de düşünülmelidir. Ayrıca, spiralin yerleşiminde veya çıkarılmasında herhangi bir sorun yaşanırsa, mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.