Ampul, bulunduğu yeri aydınlatmaya yarayan bir cihazdır. Ampul, armuda benzeyen cam şişe içerisine konulmuş bir tel ile argon gazının da bulunduğu elektrik akımı verilerek içindeki telin ısıtılması ile ışık verir ve karanlık bölgeyi aydınlatır.

Ampulün içinde çok ince biçimde flaman denilen, genelde volfram tungsten metalinden yapılmış, iki ince destek çubuğu ile tutulmakta olan bir tel bulunur. Bu tele elektrik akımı verilerek akkor durumuna gelmesi sağlanır. Akkor haline gelen tel, maddenin ısınarak ışığa dönüşmesi prensibi ile ışık üretmeye başlar. Enerjinin %10'u ışığa dönüşür. Günlük yaşamda kullanılan birçok ampul, tungsten lambadır. Bir ampulün 1 Watt harcayıp verdiği ışık, o lambanın ışık etkinlik değeridir. Genel çalışma şartlarında lambanın ortalama kullanım süresine lamba ömrü denir. Gerilim dalgalanmaları ve çalışma ortamındaki şartlar lamba ömrünü etkiler.

İngiliz Joseph Swan ile Amerikalı Thomas Edison, birbirinden habersiz, 1878-1879 yıllarında, o zamana göre dayanıklı (12-13 saat) ampuller yapmışlardı. Ampulde kullanılan tel ise kömürleşmiş pamuk lifiydi. Edison, 1880 yılında kömürleşmiş bambu lifinden 40 saat dayanan ampulünü yaptı. Edison'un ampullerinde filaman telinin kısa ömürlüydü. Kullanılan karbon lifleri 2675°C'de ışık saçıyordu. Bu karbon lifleri kısa sürede yanarak inceliyor ve kopuyordu. Daha düşük sıcaklıkta çalışması gerekiyordu. Diğer mucitler de çalışmalar yapıyordu. 1903'te Siemens ve Halske tantalumu kullandı. Erime noktası 2996°C idi. Fakat hiçbiri verimli olmadı. En son 1906-1910 yıllarında General Electric ve William Coolidge, bugünkü ampulde kullanılan tungsten filamanlı ampulü geliştirdi. İşte o günden beri bu ampuller kullanılıyor.

Ampulün sağlıklı bir şekilde çalışması için içindeki hava vakumlanır, cam tüpün içindeki oksijen alınıp içine argon gazı koyulur. Tungsten teli çok yüksek ısıda erimez ama yanma tehlikesi bulunur. Telin yanmaması için içerideki hava vakumlanır. Ampul camında iz yapmadığı için de ampul içine argon gazı konulur. Edison'un en önemli icatlarından birisi olan ilk zamanlardaki ampullerin içindeki hava boştur, bu yüzden flama yapıyordu. Daha sonra iki bilim adamı ortak elektrikli aydınlatma şirketini kurmuşlar ve bu sayede uzun ömürlü ampullerin üretimini yapmışlardır. Ampul içindeki sıcağa dayanıklı, direnci yüksek olan tele flaman denir.

Evlerimizde, iş yerlerinde, fabrikalarda, sokakların aydınlatılmasında, yol trafiğinde ikaz ve uyarı sistemlerinde, elektronik cihazlarda ampul kullanılır. Ampulün bulunuşundan önce, karanlıkta kalmak insanlar için büyük bir sorun olmuştur. O zamanlar mumlar, meşaleler, gaz lambaları kullanılıyordu. Ancak biz aydınlığı gördükten sonra o karanlık yıllara geri dönsek pek de sabredeceğimizi sanmıyorum.