Amino Asitlerin İşlevleri
Amino asitler, canlıların en önemli yapı taşlarından biri olan proteinlerin temel maddesidir. Onlarca hatta yüzlerce türe sahip amino asitler; hücreleri yapılandırma, dokuları onarma, enzimleri oluşturma gibi vücudumuz için pek çok hayati fonksiyonu yerine getirirler. Amino asitler çeşitli kombinasyonlarla bir araya gelerek birçok farklı işleve sahip proteinleri oluştururlar. Proteinlerin parçalanarak amino asitlere dönüşümü ise amino asitlerin ilk ve asli görevleridir.
İnsan Vücudu İçin Önemli Amino Asitler
Çeşit olarak 500'den fazla amino asit bulunmakla birlikte, sadece 20 tanesi insan vücudu için önemlidir. Bu 20 amino asit, vücudumuz için gerekli olan proteinleri üretebilir. Proteinleri oluşturan bu 20 amino asidin 10 tanesi temel amino asit olarak adlandırılır. Bu 10 temel amino asidi, insan vücudu yeterli düzeyde sentezleyemediği için dışarıdan beslenme yoluyla almak zorunludur.
Temel Amino Asitler (Eksojen Amino Asitler)
Vücudun kendi ihtiyacı kadar üretemediği ve dışarıdan alınması gereken temel amino asitler şunlardır:
- İzolösin: Yumurta, peynir, et çeşitleri, soya fasulyesi, süt, fındık, tahıllar, baklagiller, alabalık, mısır
- Lösin: Çiğ inek eti, çiğ tavuk göğsü, alabalık, inek sütü, ceviz, buğday, mısır
- Lizin: Et, süt, peynir, yoğurt, balık, yumurta, soya fasulyesi
- Metiyonin: Meyveler, sebzeler, fındık, baklagiller, yeşil bezelye, sarımsak, Antep fıstığı, mahun cevizi, fasulye
- Fenilalanin: Kabak çekirdeği, inek sütü, alabalık, mısır, bezelye, çiğ tavuk göğsü
- Treonin: Mercimek, susam
- Triptofan: Pirinç, bezelye, ceviz, mısır
- Valin: Fıstık, susam, mercimek
- Arjinin: Bebekler sentezleyemezler fakat yetişkinler sentezleyebilirler.
- Histidin: Sadece çocuklar sentezleyemezler.
Proteinlerin Yapısını Oluşturan Diğer Amino Asitler (Endojen Amino Asitler) - Alanin
- Asparajin
- Aspartik asit
- Sistein
- Tirozin
- Glütamik asit
- Glütamin
- Glisin
- Prolin
- Serin
Amino Asitlerin Faydaları - Amino asitler hücrelerin yenilenmesini sağlar.
- Organların çoğunun çalışması amino asitlere doğrudan bağlıdır.
- Amino asitler, tırnak ve saçları oluşturur.
- En temel görevlerinden biri de kas yapımıdır.
- Beyin fonksiyonlarının dengelenmesinde ve psikolojik olarak sağlıklı kalmamızda amino asitlerin rolü büyüktür.
- Sporcular, özellikle vücut geliştirme ile uğraşanlar, kas yapılarını korumak ve güçlendirmek için düzenli olarak amino asit takviyesi alırlar.
- Amino asitlerin yağ yakıcı ve parçalayıcı özelliğiyle obezite hastalığında tedavi amaçlı kullanılır.
- İnsülin direnci ve diyabet hastalıklarında da amino asitler kullanılır.
- Alzheimer, Parkinson, hiperaktivite, dikkat eksikliği gibi beyin hastalıklarında da amino asit takviyesiyle iyileşme sağlanabilir.
- Kanser tedavisinden dolayı kaynaklanan gıda eksikliği veya yatağa bağımlı yaşamak zorunda kalan hastalarda, bundan dolayı oluşan kas kayıplarında da amino asitler kullanılmaktadır.
- Sertleşme ve erken boşalma gibi cinsel hastalıklar, uykusuzluk, baş ağrısı, migren, alkol bağımlılığından doğan hastalıklar, gençlerdeki sınav stresinden doğan psikolojik hastalıklar, yanık ve yara gibi cilt hastalıkları ve huzursuz bacak sendromu hastalığı gibi önemli-önemsiz birçok hastalığın iyileşmesinde, tedavisinde amino asitler kullanılır.
|
